Zware metalen

Zware metalen zijn een groep mineralen die als metalen of metalloïden kunnen worden geclassificeerd. Deze mineralen verschillen van normale metalen omdat ze een hogere dichtheid hebben en in weefsel gemakkelijker (bio)accumuleren. De accumulatie van deze zware metalen kan een brede waaier van effecten veroorzaken, van verminderde mentale functies tot nier-, lever- en longschade.

Zware metalen komen op verschillende manieren in of op objecten voor. Lood en cadmium werden vaak gebruikt om het email van medailles en insignes te kleuren. Met een soortgelijk proces werd ook textiel gekleurd. Een bekend voorbeeld is het gebruik van arseen of chroom om textiel een groene kleur te geven. Daarnaast kunnen zware metalen ook op zichzelf in een collectie aanwezig zijn en wel in de vorm van borden, kommen, metalen constructies, enz.

1. Arseen | Arseen (As) is een metalloïde die in de aardkorst voorkomt. Het kan in combinatie met andere mineralen worden gevonden.
2. Lood  | Lood (Pb) is een metaal dat op natuurlijke wijze in combinatie met zwavel en zelden in zijn zuivere metallische vorm voorkomt. Lood heeft een blauwgrijze kleur en is zacht en kneedbaar.
3. Antimoon | Antimoon (Sb) is een metalloïde die op natuurlijke wijze in combinatie met zwavel (Sb₂S₃ – stibniet) voorkomt. Antimoon heeft een zilverwitte kleur.

Arseen kan het lichaam binnendringen via inademing, inname, de huid of de ogen. Inademing van arseen kan irritatie van de neus en de keel veroorzaken. Contact met de huid kan leiden tot irritatie, huiduitslag, brandwonden en zelfs het verlies van huidpigment. Contact met de ogen kan ook irritatie en brandwonden veroorzaken. Arseen staat bekend als een kankerverwekkende stof. Langdurige blootstelling aan arseen kan tot longkanker of huidkanker leiden.

In het verleden werd arseen om verschillende redenen gebruikt: als pesticide, insecticide, om pigmenten te maken, tijdens het proces van taxidermie, als medicatie en om de huid te bleken. Voor de erfgoedsector betekent dit dat arseen in objecten zoals nepbloemen, textiel, behang, boekomslagen en opgezette dieren kan worden aangetroffen.

Lood werd in verschillende objecten verwerkt, maar kan ook in elementen van een gebouw, zoals het dak en de leidingen, worden aangetroffen. Lood kan via de spijsvertering, inademing of de huid in het lichaam terechtkomen. Lood circuleert door het lichaam tot het wordt uitgescheiden of in de botten wordt opgeslagen. Hierna kan het zich vanuit de beenderen verder in het lichaam verspreiden. Lood kan ook in de tanden, de nieren, de hersenen, de milt en de lever worden opgeslagen. De mogelijke gevolgen van een te hoge blootstelling aan lood op volwassen leeftijd zijn een hogere bloeddruk, bloedarmoede en nierziekte.

Lood vormt ook een gezondheidsrisico voor zwangere vrouwen en kinderen. Bij zwangere vrouwen kan overmatige blootstelling aan lood een miskraam veroorzaken. Blootstelling aan lood bij ongeboren en jonge kinderen kan leiden tot problemen met de ontwikkeling van de hersenen.

Antimoonoxiden worden vanwege hun brandvertragende eigenschappen in textiel, plastic, papier en verf gebruikt, terwijl antimoontrisulfide (Sb₂S₃) bij de productie van explosieven en pigmenten wordt aangewend.

Blootstelling aan antimoon en zijn verbindingen kan leiden tot irritatie van de luchtwegen, verhoogde bloeddruk, buikpijn, zweren, spontane abortus en is mogelijk kankerverwekkend.

Inhoud

Zware metalen | Oude pesticiden | Medische uitrusting | Uitrusting voor chemische oorlogsvoering | Asbest